Kvifor skal bilen rapportere på kvar einaste køyretur? Sjølv om det er oppsummerte tall, vil dei vere basert på detaljar. Eg har kontroll på kva duppedingsane loggar om meg. Dagens bilar er datamaskiner med nettilgang som loggar, og med det ein ny duppedings du må ta kontroll over.
I Bluelink-appen til Hyundai rår eg til å slå av følgjande:
I mange år har eg brukt Firefox som min standard nettlesar. I samband med overgang frå iOS til Android, tenkte eg at eg skulle gå tilbake til Chrome pga av den tette integreringa med Google sitt økosystem. På PC kunne eg i Chrome legge inn uBlock Origin for å sleppe mesteparten av annonser på nettsider. Ikkje noko er så irriterande som animert reklame som forstyrrar meg når eg les artiklar med vidare. Vel, annonser som brått spelar lyd er forbi irriterande.
I motsetning til Firefox for Android, kan eg ikkje legge inn uBlock Origin i Android-versjonen av Chrome. På ein liten telefonskjerm eller nettbrett får du annonser som til tider tek opp heile eller store deler av skjermen. Er annonsene animerte blir det veldig forstyrrande å lese informasjonen eg faktisk er interessert i. Etter to dagar konkluderer eg med at eg returnerer til Firefox og droppar Chrome.
Elektronisk stabiliseringsprogram (ESP) er både til god nytte, men også til tider til stor ulempe på vinterføre. Eg har to bakhjulsdrivne bilar, ein 2023 Hyundai Ioniq 6 og ein 2001 Mercedes CL55 AMG. Dei har 230 hk og 360 hk på bakhjula med nok av dreiemoment.
Vinteren 23/24 har så langt vore både kald og snørik. Det har vore nok av høve til å teste dårleg føre. Felles for begge bilane er at når det er skikkeleg dårleg føre, vil det vere vanskeleg å få nok feste som fører til litt hjulslepp som ESP agressivt sler ned på.
Eit eksempel var for nokre veker sidan. Eg kom att frå Sogndal og svinga inn i Njøsabakken med min Hyundai Ioniq 6. 30 meter oppi kom ein 10-15 år gamal bil seg ikkje vidare i salta snø eller det eg kallar «potetmjøl». Det skulle ikkje stoppa meg. Eg blinka og køyrde forbi, men la fort merke til at ESP slo hardt inn. Fingeren fann fort ESP-av-knappen som eg heldt inne ei kort stund for å redusere nivået til ESP. Det var nok til at eg og bilen greidde å koma oss opp bakken og heim.
Tilsvarande oppleving har eg hatt med Mercedesen opp til Kleppa skisenter. ESP slo inn. Hardt og brutalt kvelte ESP kreftene til bilen. Einaste måte å koma seg opp på var å slå av ESP og la bilen grava seg fram i snøen. Bilen vil kunne slenge med rompa, men det er enkelt å ta inn kontra å bli stoppa i bratta fordi ESP låser bremsane på drivhjula.
I kveld skulle eg opp Leitebakkane, over Tinghuset, med min Hyundai Ioniq 6. Kortaste vegen opp er ei kraftig stigning med ein vanskeleg sving. Eg la fort merke til at ESP bremsa farten på bilen. Hjula hadde ikkje godt nok feste. Sidan eg visste at det ville bli tyngre lenger oppi, valde eg å halde inn ESP av-knappen lenge for å slå heilt av ESP.
I tillegg slo eg bilen over i snø-modus, som reduserer effekten på drivhjula. I dei verste partia kjende eg at hjula slapp litt, men grov seg likevel godt fram i den våte snøen. Det var minimalt med sleng på rompa, som eg kan takke sjåføren og redusert effekt på drivhjula for. Til topps kom eg på snøen som om det (nesten) var ein sommardag.
Skal du køyre på snø og is er det viktig å kjenne til tjuvtriksa. Det er ikkje alltid at førarstøtta i bilen er til din fordel…
Eg måtte ein tur til Førde på torsdag 4. januar. Det har vore kaldt ei stund med lite snø. Eg la merke til at vegane var godt brøytte og med unntak av snø utanfor og nokre stadar på kvitestripa var det bra. I Sogndalsdalen slo eg på køyrefeltassistenten for testing. Bilen fann fort senter og styrte sjølv oppover. Eg måtte berre passa på at han merka litt motstand i rattet slik at systemet kjende at eg hadde nevane på rattet. Det gjekk overraskande bra opp til 1 km frå Vatnasete. Her var kvitastripa dekka til med skitten snø. Det same var brøytekanten, med unntak av ei kvit stripe øverst på han. Bilen starta å legge seg nærmare grøfta. For meg var det tydeleg at han las feil den kvite stripa med reinare snø oppe på brøytekanten. Eg måtte korrigere.
Etter hendinga lot eg bilen halde fram å køyre heilt til Vassenden, med unntak av rundkøyringa på Skei. Må sei eg vart positiv overraska over kort godt bilen køyrde av seg sjølv der det var merkingar med gul midstripe og kvite sidestriper. Han følgjer senter, med unntak av eit par gonger i s-svingar langs Jølstravatnet. Bilen la seg for nær midstripa utan å krysse. Det plonga, bilen kjefta på seg sjølv.
Eg køyrde forbi ein lastebil som køyrde 10-20 km/t saktare enn fartsgrensa. Blinka ut og la meg ut, køyrde forbi, blinka inn og la meg inn att. Køyrefeltassistenten stod på, men den protesterte ikkje. Eg var budd på at den kunne komme til å forsøke å rykke meg inn att i høgre køyrefelt, men det gjorde han ikkje.
Når vi kom til Vassenden, var det varierande mot Førde med veg utan og med midtstripe. Eg har veg utan midstripe lokalt og opplevde det same der. Bilen greier ikkje å lese vegen. Brått kan han finne på å legge seg meir ut mot midten enn eg er bekvem med. Eg er usikker på kva det kjem av, men trur det kan vere at han opplever at den lysare asfalten mellom hjulspora, som ofte er mørkare, blir oppfatta som vegmerking. Ein salta veg kan framstå noko lysare grå utanom hjulspora. Eg får testa det meir lokalt med mindre trafikk. Inntil vidare blir køyrefeltassisten slått av på vegar utan midtstripe.
Returen gjekk like bra, om ikkje betre. Her køyrde eg forbi ein tunglasta trailer som vart veldig kortpusta i motbakkane. Heller ikkje no måtte eg slåss med køyrefeltassistenten. Eg må sei eg er positivt overraska over kor god denne førarstøtta er i Ioniq 6. Det er roleg og avslappande å la bilen køyre sjølv på godt merka vegar. Einaste ulempa kan vere at han følgjer køyrfeltet der eg, når det er mogleg, ville kutta svingar for å køyra rakaste lina med betre komfort. Eg har fått langt større tillit til køyrefeltassistenten. No veit eg betre kor eg kan og ikkje kan lite på han.
Vi får ei kvit jul på Leikanger. Det har kome og vil koma meir snø. Eg tenkte eg skulle sjekke tilhøva på Kleppa skisenter. Det kan bli aktuelt med ein skitur eller to i løpet av jula.
Køyreturen opp til Kleppa skisenter ein ypperleg test på korleis den nye bilen, ein Hyundai Ioniq 6 med bakhjulsdrift (RWD), tek seg fram. Vegen var brøyta til der det var slutt på asfalten. Denne delen var «barneskirenn», for å sitere Northug. Eg hadde egentleg tenkt å stoppe og snu når eg møtte ubrøytt veg, men eg hadde ein bil bak meg.
No var vi over i 15 – 20 cm laus snø. Eg følgde bilspora for det meste. Bilen tok seg godt fram. Firhjulstrekkaren bak meg, måtte gi slepp. Eg slo over i snømodus 50 meter før den skarpe svingen, der det går ein veg ut til steinbrotet. Svingen er skarp og bratt og i tillegg er underlaget litt bøljete. Rørslene gjer at bilen ikkje får optimalt grep. Eg merka at hjelpesystema slo inn, men bilen kom seg opp.
Eg konkluderer at det ikkje skal vere problem å kome seg til Kleppa med berre bakhjulstrekk.
Eg har tidlegare testa snøføre til Kleppa med Mercedes CL55 AMGen. Heller ikkje ein 22 år gamal bil med 360 gamp på bakhjula har problem. Det kan vere lurt å skru av anti-spinn på han. Systemet er ikkje raffinert nok og kan fort drepe framdrift. Heller litt spinning og graving enn full stopp. Det er lettare å retta opp ein svak sladd i motbakken.
I dag leverte eg inn min Byd Tang og henta ut ein ny Hyundai Ioniq 6 Premium RWD. På veg heim frå Førde, i Kjøsnes-tunellen la merke til at det var veldig god merking. No må eg prøve køyrefeltassistenten (lane assist), tenkte eg.
Eg slo på og lot køyrefeltassistenten styre heilt til eit stykke inn i Fjærlandstunellen, ein eldre tunell der feltlinene er ikkje gode. Det samlar seg mykje svevestøv på den ytre kvite lina, opp mot ein liten støypekant, langs køyrebane. Til tider ser du nesten berre ein grå masse der. Innimellom kan du skimte ei line gjennom. Eit par gonger trur eg bilen ikkje såg den ordinære lina, men oppfatta at toppen på murkanten var den kvite lina. Brått byrja bilen sakte, men sikkert, leggje seg nærmare høgre sida og støypekanten. Då tenkte eg at no får det vere nok og tok over.
Etter å ha køyrt kombi, stasjonsvogner og sedan sidan eg fekk førarkort, valde eg våren 2022 å gå for ein stor SUV – Byd Tang. Ei vesentleg side av valet mitt var at det var ein bil som ikkje hadde invaderande førarstøtta som eg heile tida måtte slå av. Du kan lese meir om bilen her: https://bjrk.no/tag/byd-tang/. Lista er kronologisk med det nyaste på topp. Det er lurt å starte lesinga i botn for å få rett kronologi etterkvart som eg har teke opp ting.
Køyremessig er bilen topp til å vere SUV. I løpet av tida eg har eigd han har eg vore på turar i alle dei landfaste landa i Norden. Bilen har vore på det sørligaste punktet på den skandinaviske halvøy, Smygehuk. I tillegg har han vore på det nordlegaste punktet, Nordkapp.
Etappen i videoen er på heile 870 km!
For å «setje krona» på reisa, tok eg også turen til utløpet av Grense Jakobselv. Bilen har vore berre meter frå Russland.
12 timar bak rattet er ikkje noko problem. Ei god natts svevn og du er klar neste dag. Eg har til og med overnatta i bilen. Det er berre å legge ned bakseta, blåse opp ei luftmadrass og legge seg til. Du kan slå to fluger i ein smekk ved samtidig la bilen stå og lade på ein ordinær ladar over natta. Ja, det er god plass til meg, ein kar på over 1,90 på sokkelesten, med bagasje. Med 509 hk fordelt på 2,4 tonn, må dette vere den kjappaste campingbilen du kan finne. Det er ingen grunn til at du skal få deg hale opp ein fjellovergang.
Bilen har sju seter og passar ypperleg til ein famile med ungar. Han kan dra 1500 kg, om du monterer hengarfeste. Ver merksam på at du må skaffe deg førarkort i klasse B96 eller BE for å dra noko så tungt. 1500 kg hengar + 2400 kg bil blir langt over 3500 kg.
Dei lova programvareoppdateringane til infotainmentsystemet har ikkje kome til førespegla tid for oss som var tidleg ute. Det vesentlege er på plass som DAB, Spotify og navigasjon. Registrerer i grupper rundt bilen at det startar å trille inn nye oppdateringar no seinhaustes, mellom anna som skal auke kompatibiliten med ladarar og norsk språk på infortainment.
Infotainmentsystemet er Android-basert og med god hjelp av internett har eg fiksa det eg sakna sjølv. På turane høyrer eg på lydbøker via Fabel-appen. Under ladepausar kan eg fyre opp NRK TV og sjå siste episode i favorittserien. Gjennom Sverige hadde eg Sveriges Radio sin app å lytte på, sidan DAB-dekninga hos vår søta bror er avgrensa til rundt større byar. Trådlaus Apple Carplay og kabla Android Auto har eg fått på plass. Med andre ord er moglegheitene for «skreddarsaum» av infotainment-systemet på plass. Eg vil hevde at det er få bilar du kan få det til på.
Hittil har eg ikkje kunne bruke Tesla 250 kw-ladarar, berre 150 kw-ladarar. Tesla er som oftast rimelegare, men bilen har 800 volts batteri og Tesla nyttar 400 volt. Det betyr at du ikkje får meir enn i underkant av 80 kw frå ein Tesla-ladar, sidan bilen ikkje kan ta mot meir enn 170 amper uavhengig av volt. Sikt deg heller inn mot andre 180 kw eller meir, f.eks Ionity, CircleK, Eviny, Mer og fleire. Med rett ladar kan bilen ta mot rett under 120 kw fram til 64% og deretter nett under 90 kw til 84%. Etter dette i underkant av 50 kw fram til 98%. Ladekurva er med andre ord trinnvis flat. Ho bykser ikkje opp til ein minutt-kort høg effekt for så å dale raskt. Rekn med rundt 40 minutt frå 10% til 84%. Ypperleg til ein god beinstrekk og/eller måltid på reisa, jfr over.
Kan legge til at LFP-batteriet tåler mykje meir lading i tal økter og ladenivå enn dei tradisjonelle NMC-batteria. Minst ein gong i veka skal du lade batteriet til 100%. Her treng du ikkje tenke på å halde laderutinene dine innafor 20% – 80% på heimeladaren. Berre plugg bilen i ladaren og gløym det. Bilen ladar med inntil 7 kw på 1-fase og 32A sikring frå vekselstraum. Rekn med 12 timar frå heilt tomt batteri til fullt batteri. På reise vil du ikkje få meir enn 3,5 eller 7 kw dersom du let bilen stå på ladar med vekselstraum med 11 kw eller 22 kw i 3-fasar.
Etter å ha kjøpt ein eldre coupe kom saknet etter å køyre bilar der eg er tettare på bakken tilbake. Det er ikkje mange modellar av denne typen innafor det elektriske markedet. Eg har testa Byd Han og Hyundai Ioniq 6. Begge ypperlege bilar, men sistnemnde drog det lengste strået. Køyremessig noko kvassare, men ikkje minst beinplassen i baksete er tilbake på Skoda Superb-nivå eller betre. I tillegg har Hyundai lynkjapp hurtiglading, på over 200 kw. Med ein 800-volts ladar er ladetida halvert i høve Han og Tang. Ulempa med begge bilane er at det er små bakluker. Det er ikkje så farleg sidan vi har ein anna bil med stor bakluke. Eg kan legge ned bakseta slik at eg kan få med meg skiposen når eg skal ein tur i bakken eller løypa. Det viktigaste er at lengsla mi blir tilfredsstilt.
Byd Tang blir ikkje bytt ut fordi det er noko feil med bilen. Finansielt er det komplett idiotisk, men det får no så vere. For å sitere Lemmy: You win some, lose some. Livet er tross alt eit pokerspel.
Ingen skal påstå at eg ikkje undersøker vesentlege varer før eg kjøper dei. Det har teke litt tid å finne fram til kor eg hadde lese eller høyrt om at Byd Tang ikkje hadde ein buffer på batteriet, at 0% på displayet var 0%. Det kjem nok frå Kris Rifa sin test:
Sett i lys av av det eg avdekka i haust, er eg rimeleg sikker på at i løpet av perioden frå juni 2022 til i haust 2023 har Byd innført ein buffer. Bilen min vart ståande på 0% i fleire timar under rekalibrering før han slokna. Det var ulike varslar i løpet av tida på 0%, inkludert varsel om redusert fart til 60 km/t. Saman med at folk seinare har rapportert å ha køyrt 13, 15 og 23 km med 0% på displayet, er det klare indikasjonar på at Byd har «heva golvet» for å sikre at dei utan rekkeviddeangst kan kome seg til lader. Det forklarar kvifor eit heilt tomt batteri tek mot same mengde energi som offisiell storleik, men under ordinær bruk vil batteriet ta imot noko mindre, sidan batteriet ikkje er heilt tomt.
Får eg ei stadfesting frå Byd på mine funn, oppdaterer eg postinga.
Eg har vore vitne til media sine hyener har rive sund og fortært ein fin serie om nokon svake i samfunnet. Eg tenkjer på «Bamsegutt» med Tore Strømøy. Første episoden fanga interessa mi og måtte sjå gjennom alle episodane med ein gong på nrk.no. Dessverre er serien ikkje lenger tilgjengeleg og synd er det.
Mannen fasinerte meg. Ein svær person som hadde plassert seg sjakk matt på Filipinene og hadde ingen moglegheit for å kome seg derifrå for å ivareta familien og helsa si. I første omgang tenkte eg, vel har han sagt a så får han sei b. Det var hans skuld at han hamna der, berre bit tenna saman og aksepter det.
Etter kvart utover i episodane fekk eg meir innsyn i personen og det er heilt klart at han ikkje har stått først i køen når vitet har blitt delt ut. Ei simpel sjel i ein stor kropp som ikkje forstod konsekvensane av det han hadde gjort med tanke på formelle papir og eder og galle han hadde sendt til mange forskjellig når han var frustrert over å ikkje få hjelp frå nokon. Tross alt var han framleis norsk statsborgar.
Eg syntes serien var veldig bra og balansert. Reagerte på nokon av intervjua med NAV osv, men mest fordi det var veldig keitete. Heilt tydeleg at medietrening i vanskelege saker ikkje var noko dei var godt trent på. Folket slo ring rundt personen og starta fleire spleisar, men kor lenge var Adam i paradis?
Personen hadde fått ein betinga sedeligheitsdom tidleg på 90-talet. Ikkje bra, men legg merke til at dommen er betinga. Vedkomande har ikkje sete i fengsel. Dersom vedkomande ikkje gjer nye brotsverk i den perioden domen gjeld, er straffa sona og forholdet oppgjort, for dei som har tru på den norske rettsstaten. Trur mange har gløymt det siste.
Frå det eg har blitt referert frå domen går det fram at dommar ser han som infantil/barnslig og knyter hendingane til manglande forståing for grensesetting. Det vil sei at det ikkje er snakk om nokon som med overlegg er klar over at det vedkomande gjer er galt. Nok eit eksempel på korleis personen har blitt forma i det miljøet han voks opp i og mangelen rollemodellar. Frå oppveksten slo han meg å vere ein beskjeden gutt som vart misbrukt av dei som hadde ansvaret for han. Med 2,05 m på sokkelesten og 57 i sko var det nok ikkje lett å vere han etterkvart som han vaks opp. Du er eit stykke frå normalen då. Stikk du deg ut på nokon måte står du lageleg til for hogg.
Hyeneflokken lukta blod og det starta ei voldsom jakt på NRK og personen. Gamle sår vart rippa opp att i for dei som var utsett for tinga tidleg på 90-talet. Domen har ingen ting å sei for situasjonen personen er i no. Eg har lest og lytta på forklaringane til NRK på kvifor domen ikkje vart teken med. Ut ifrå deira vurdering kan eg forstå kvifor han vart utelatt. Tenkjer eg kunne kome til å enda på same standpunktet ut ifrå eit hensyn til dei personane domen gjeld og familien til mannen.
Vurderingar er alltid subjektive og avhengige av augene som ser. Mi vurdering av ei sak baserer seg på heilt andre vurderingar enn nokon anna si vurdering av ei sak. Er det rett at hyenene skal rive sund og fortære ei kvar (feil)vurdering? Det var tross alt ikkje slik at dei trykte på knappen for å sleppe laus atomvåpen.
Eg synes at saker media jager liknar på bonden som klipte grisen: Mykje skrik, men lite ull.
Arild Bjørk 